کتاب ایّوب
نشر هرمس
۲۳۶ صفحه، ۲۵۰۰ تومان
چاپ اول ۱۳۸۶
۴ از ۵
گزارش فارسی ِ قاسم هاشمینژاد از «کتاب ایّوب» وصف ِ حال ِ امروز است. وصف ِ تحمل هر روزهی رنج بی هیچ دلیلی و هیچ پاسخی. رنج همارهی بیپاسخی که از دیرگاه تا امروز راه خود گرفته و آمده.
ایوب در روایت ِ عهد عتیق همانی نیست که ما در روایت اسلامی سالها به صبوریاش شناختهایم. قاسم هاشمینژاد در مقدمهی ارجمندش بر کتاب ، و سپس در پیگفتار روشنگرش، بهروشنی تفاوتهای روایت عهد عتیق و روایت اسلامی از قصهی ایوب را باز مینمایاند. ایوبی که ما در روایت اسلامی او را بیش از هر چیز به صبر و دم فروبستن میشناسیم، در روایت عهد عتیق مدام در کار پرسش از یهوه است که چرا چنین رنجی را بر وی روا دانسته است. دو نکتهی مهم دیگر تفاوتهای بنیادین یهوه و شیطان عهد عتیق با خدا و شیطان در اسلام است که بیتوجه به این تفاوتها نمیتوان درک درستی از روایات عهد عتیق داشت. برای نمونه شیطان در عهد عتیق فرشتهی رانده شده از درگاه نیست، و رابطهی یهوه با بنده نیز یکسر براساس ترس بنده از او بنا شده و نه عشق و دوستی ِ میان عابد و معبود.
وجه دیگری که هاشمینژاد در مقدمهاش بر آن تأکید میکند ارزش ِ کتاب ایوب بهمثابه یک متن درخشان ادبی – فلسفی است. گزارش فارسی این متن هم براستی – و به گفتهی نگارندهاش- سپاس و ستایشی است از زبان فارسی که عشق ِ همهی ماست.
در پیگفتار کتاب هاشمینژاد به مقایسهی اولین روایتهای اسلامی از داستان ایوب در زبان فارسی (متن اصلی این روایتها در پیوست کتاب موجود است) میپردازد و این روایتها را هم از منظر گردشهای بینشی و فکری آنها از متن اصلی و هم از منظر نثر و داستانپردازی بررسی میکند.
پرتویی که او بر روایتها - بهویژه - از منظر خود ِ روایت و قصهپردازی میافکند، چشماندازهای تازهای به روی خواننده برای مواجهه با این متنها میگشاید و راه را برای بهره بردن امروزی از دستاوردهای روایی-داستانی این روایتها میگشاید.
پیشگفتار و پیگفتار ِ قاسم هاشمینژاد، حتا مجرد از متن اصلی کتاب، بس بسیار خواندنیاند، هم از منظر فکرهای تازهای که با خود دارند و هم بهخاطر زبان فارسی ِ مثالزدنی و آموختنیشان.
«قاسم هاشمینژاد» را اهل کتاب با «فیل در تاریکی» میشناسند. حالا یا این بهترین و – و شاید تنها- رمان پلیسی ایران را خواندهاند یا نامی از آن شنیدهاند. آنها که کمی آشناترند میدانند که او رمان دیگری هم به نام «خیرالنّسا» دارد، یکی-دو دفتر شعر، گزارش فارسی ِ اردشیر بابکان، ترجمهی درخشانی از کتاب ریموند چندلر «خواب گران» (که در ایران بهنام «خواب بزرگ» آشناست) و چند اثر دیگر. اما از بداقبالی نویسنده یا ما خوانندگان، آثارش هیچگاه بهراحتی در دسترس نبودهاند و همیشه بهشکل غریبی دچار کمیابی و گمبودهگی میان دیگر نامها گشتهاند. حتا ترجمهی درخشان او از شیکسپیر در نشریهی «این شماره با تأخیر» هم دچار همین سرنوشت شد. بسیاری کتابخوانها حتا نام این نشریه را هم نشنیدهاند! بههرحال آنچه از مرور این چند اثر دستگیرمان میشود این است که قاسم هاشمینژاد تسلطی مثالزدنی بر زبان فارسی دارد، قصهپرداز چیرهدستی است و مترجمی توانا و بسیار آشنا با ادب جهان.
بریدهای از پیشگفتار قاسم هاشمینژاد:
+ زبان فارسی؛ زبانی ملموس
نمونهای از گزارش فارسی روایت عهد عتیق داستان ایوب:
+ کاش سخنانم کنون نبشته میشدی...
نمونهای از قصهی ایوب در قصص قرآن سورآبادی نگاشته به نیمهی دوم قرن پنجم:
در آن وقت رحمه در شهر بود چون باز امد ایوب را بر جای خویش ندید. پنداشت که مگر گرگ او را بخورد، ولوله بر وی اوفتاد از هر سوی میدوید و میجست و میگفت: ایّوبا، ایّوبا، ای زار بیمارک من. و ایوب خود با جبرئیل بر تخت نشسته همبر. رحمه نزدیک ایشان دوید گفت: هیچ خبر داری از آن بیمارک من تا چه اوفتاد. ایوب او را گفت: اگرش ببینی بازدانی؟ و بکمارید [= تبسم کرد]. رحمه گفت: آنگه که درست بود دندانش بازان ِ تو میمانست. ایوب گفت: منم ایوب ِ تو، رحمه از شادی بیهوش بیوفتاد.
برچسب: قاسم هاشمینژاد، نشر هرمس